Concurrentiebeding

Wat is een concurrentiebeding?

Het concurrentiebeding wordt in de wet beschreven als een beding tussen de werkgever en de werknemer waarbij de werknemer wordt beperkt in zijn bevoegdheid om na het einde van de overeenkomst op zekere wijze werkzaam te zijn.

Een concurrentiebeding is een clausule in de arbeidsovereenkomst waarmee je je bedrijf beschermt wanneer een werknemer vertrekt. Het beperkt de vrijheid van de werknemer om na beëindiging van de arbeidsovereenkomst bij een concurrent te werken of een eigen concurrerend bedrijf te starten. Hierdoor voorkom je dat bedrijfsgevoelige informatie en opgebouwde klantrelaties direct naar een concurrent gaan.

Concurrentiebeding of relatiebeding

Naast een concurrentiebeding kun je ook een relatiebeding opnemen in de arbeidsovereenkomst. Een relatiebeding voorkomt dat de werknemer na zijn vertrek zakelijke relaties van jouw bedrijf benadert, zoals klanten of leveranciers. Het relatiebeding is dus specifiek gericht op het beschermen van zakelijke contacten, terwijl het concurrentiebeding breder is en ook andere concurrentieactiviteiten verbiedt.

Het concurrentiebeding is geregeld in de wet. Bij een relatiebeding is dat niet zo. Een relatiebeding wordt gezien als een speciale vorm van een concurrentiebeding, waardoor de regels die van toepassing zijn op een concurrentiebeding ook gelden voor een relatiebeding.

Wanneer is een concurrentiebeding rechtsgeldig?

Een concurrentiebeding moet aan bepaalde voorwaarden voldoen om rechtsgeldig te zijn. Deze voorwaarden zijn erop gericht om een balans te vinden tussen de bescherming van jouw bedrijfsbelangen en de rechten van de werknemer. Uit de wet zijn drie voorwaarden te herleiden:

1. Er is een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd;

2. Het concurrentiebeding is schriftelijk overeengekomen; en

3. De werknemer is 18 jaar of ouder.

Concurrentiebeding in arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd

Hiervoor is weergegeven dat een concurrentiebeding alleen geldig is als het in een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd staat. Betekent dat dan dat er geen concurrentiebeding overeengekomen kan worden bij een tijdelijk contract? Nee, ook bij een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd kan er een concurrentiebeding worden afgesloten. Er gelden dan wel wat extra voorwaarden. Bij een tijdelijk contract mag je namelijk alleen een concurrentiebeding opnemen als er sprake is van zwaarwegende bedrijfsbelangen. Dit belang moet vervolgens schriftelijk worden gemotiveerd in de arbeidsovereenkomst. Zonder het opnemen van een motivatie en/of zonder zwaarwegend bedrijfsbelang is het concurrentiebeding in een tijdelijk contract niet rechtsgeldig.

Let wel: uit de rechtspraak blijkt dat er niet snel sprake is van een zwaarwegend belang. Het is dus een hoge drempel. Daarnaast doe je er verstandig aan om de motivatie van het zwaarwegend belang expliciet toe te spitsen op de specifieke functie. Een te algemeen geformuleerd zwaarwegend belang zal niet snel door de toets van een rechter komen.

Geografische beperking van het concurrentiebeding

De reikwijdte van een concurrentiebeding kan variëren. Het beding kan beperkingen opleggen op basis de straal rondom een vestiging, een bepaalde regio of rayon of zelfs met betrekking tot een land. Wanneer een concurrentiebeding geen geografische beperking kent, zal een rechter er al snel in gaan snijden. Het is daarom verstandig om altijd een geografische grens aan te geven in het concurrentiebeding. Bijvoorbeeld 50 kilometer rondom de vestiging van de werkgever.

Lengte concurrentiebeding

Een ongelimiteerd concurrentiebeding houdt geen stand. Er moet een maximale duur in staan. De duur van een concurrentiebeding is gebruikelijk 1 jaar en in sommige gevallen 2 jaar. Een langere periode wordt al snel als onredelijk beschouwd en zal daardoor door een rechter worden gematigd. Het is dus verstandig om een realistische termijn te kiezen die jouw bedrijfsbelangen voldoende beschermt.

Voor welke functie een concurrentiebeding?

Een concurrentiebeding is vooral relevant voor functies waarbij de werknemer toegang heeft tot gevoelige bedrijfsinformatie, strategische plannen of klantenbestanden. Denk aan leidinggevenden, accountmanagers of technische specialisten. Het is echter niet wettelijk beperkt tot bepaalde beroepen of functies, zodat het in principe met iedere werknemer kan worden overeengekomen (mits het aan de wettelijke voorwaarden voldoet). Natuurlijk zal bij een toets door de rechter wiens belang zwaarder weegt (die van werknemer of werkgever) het eerder de kant van een werknemer opvallen als hij of zij een minder hoog geplaatste functie heeft en verbetering van arbeidsvoorwaarden kan krijgen door elders te gaan werken.

Wat is een concurrent?

Wat precies onder “concurrent” valt, is afhankelijk van wat daarover in het concurrentiebeding wordt gezegd. Een concurrent wordt vaak omschreven als een bedrijf dat gelijke, gelijksoortige of aanverwante producten of diensten aanbiedt. De rechter beoordeelt per geval of er daadwerkelijk sprake is van concurrentie, rekening houdend met factoren zoals marktsegment, doelgroep en specifieke activiteiten van de bedrijven.

Concurrentiebeding en ontslag

Een concurrentiebeding blijft in principe van kracht na opzegging door een werkgever, ontbinding door de kantonrechter of opzegging door de werknemer zelf. Dit is alleen anders als een rechter (op verzoek van de werknemer) het concurrentiebeding vernietigt of wanneer het concurrentiebeding de werknemer onbillijk benadeelt. Van een onbillijke benadeling kan sprake zijn wanneer het beding de werknemer belemmert in zijn of haar beroepsmogelijkheden.

Boete

Het is verstandig om in de arbeidsovereenkomst een boete te stellen op overtreding van het concurrentiebeding. Wanneer er geen boete overeengekomen wordt met de werknemer, zal je als werkgever de schade moeten aantonen zodra een werknemer het concurrentiebeding heeft geschonden. Dat is geen gemakkelijke taak om te bewijzen. Daarnaast werkt een boete afschrikkend en kan op die manier naleving van het beding worden gewaarborgd. Let op met de hoogte van het boetebedrag. Als deze te hoog is, zal een rechter snel geneigd zijn de boete te matigen.

Voorbeeld concurrentiebeding

Hoe weet je nu of een concurrentiebeding goed geformuleerd is? Je kunt werken met een standaard concurrentiebeding, maar dat zal niet altijd toereikend zijn. Zo kan voor een accountmanager het handig zijn om het beding geografisch te beperken tot een bepaald rayon, terwijl het overeenkomen van een bepaalde straal rondom de vestiging van de werkgever met een backofficemedewerker de aangewezen oplossing is. Daarnaast zal de looptijd van het concurrentiebeding mede afhangen van de zwaarte van de functie en is het van groot belang of het concurrentiebeding in een contract voor bepaalde of onbepaalde tijd staat. Kortom, het is verstandig je goed te laten adviseren over de formulering van een concurrentiebeding.

NB: de wetgever is bezig met aanpassing van de regels omtrent concurrentiebedingen. In dat kader is er een wetsvoorstel modernisering concurrentiebeding ingediend. Dit wetsvoorstel moet nog door de Tweede en Eerste Kamer. Ik hou u op de hoogte over de ontwikkelingen.